"Trzecia płeć świata" Waldemar Kuligowski

"Trzecia płeć świata" to jedna z tych książek, które są  wprawdzie dość skromne w swej objętości, ale pełne treści. Każdy z rozdziałów wysyła czytelnika w swoistą podróż kulturową, egzotyczną, pełną zapachów, kolorów, dźwięków.  

Czułam się tak, jakbym odwiedzała po kolei różne społeczności, które w swoich kręgach kulturowych spotykają się z mniejszą lub większą akceptacją. Zależy to od społeczności, w której żyją, kultury, która się wokół nich wytworzyła, sposobu w jaki są odbierani przez bliskich. 

Stopnia akceptacji. 

Stopnia przydatności dla społeczeństwa. 

Przytoczone we wstępnie fragmenty książki napisanej przez Czarnego Łosia, szamana z ludu Oglala ukazują  harmonię otaczającego nas świata. 

"Moc świata zawsze przejawia się w kręgu i wszystko stara się być okrągłe. Niebo jest okrągłe; słyszałem, że ziemia jest okrągła niczym piłka, podobnie jak wszystkie gwiazdy. Wiatr, w swoich najsilniejszych porywach jest wirem. Ptaki budują okrągłe gniazda, gdyż mają tę samą religię co my. Słońce wschodzi i zachodzi po okręgu, podobnie jak księżyc. Oba są też okrągłe. Nawet pory roku następują po sobie w wielkim kręgu i zawsze wracają w to samo miejsce. Życie człowieka również zatacza krąg, od dzieciństwa do zdziecinnienia." strona 7

Świat idealny? Pełen harmonii i możliwości wyboru?

Nie zawsze.

Ale zawsze można mieć swój wkład w szerzenie tolerancji jak dyrektor szkoły średniej ze 150 tysięcznego miasta Lampang w północno-zachodniej Tajlandii. Do tej szkoły uczęszczają dzieci okolicznych rolników. 

Budowa toalety dla uczniów nie jest czymś nadzwyczajnym, ale budowa toalety dla dziewcząt, chłopców i kathoey to już oznaka tolerancji i wyjścia naprzeciw potrzebom społeczności szkolnej. 

Okazuje się, że każdego roku od 10 - 20% uczniów deklaruje się jako kathoey czyli osoby niedające się jednoznacznie określić, zajmujące pośrednie, graniczne miejsce. 

"Kathoey to ktoś, kto zachowuje się w sposób sprzeczny z rolą przypisaną swojej płci biologicznej (męskiej albo żeńskiej), albo ma cechy androginiczne. Spoglądając na kathoey inaczej, można powiedzieć, że jest to słowo parasol, pod którym skrywają się biseksualiści, transwestyci, tomboys, czyli "męskie" kobiety, ich partnerki, nazywane dee od angielskiego słowa lady, ladyboys, czyli homoseksualni mężczyźni, oraz osoby niebinarne, które trudno przypisać do świata męskości lub kobiecości." strona 59

Oprócz kathoey z Tajlandii poznajemy:

Omeggid z Kuna Yala, czyli biologicznych mężczyzn przejmujących sposób życia kobiet.

Rae - Rae z wysp Polinezji, czyli osoby transgenderowe będące biologicznymi mężczyznami, którzy przyjmują kobiece  role, zachowania i stroje.

Mashoga ze Wschodniego wybrzeża Afryki, czyli biologicznych, transseksualnych mężczyzn przejmujących zachowania i atrybuty kobiet. 

Calalai, calabai i bissu zamieszkujących Filipiny i wyspę Celebes. 

Kim są? Odpowiedź w książce.

Warto sięgnąć po "Trzecią płeć świata" i pogłębić swoją wiedzę. Poznać inne kultury i spojrzeć szerzej na kwestię płci. Pamiętając, że każdy człowiek  ma jedno życie i ma prawo przeżyć je w zgodzie ze sobą i w harmonii z otaczającym go światem. 

"Trzecia płeć świata" to jedna z tych książek, z którymi zaczyna się poznawanie nieznanego, ale nie kończy. Przytoczone przykłady funkcjonowania osób niebinarnych w różnych kulturach,  pozwalają poszerzyć wiedzę i zrozumieć, że oprócz kobiet i mężczyzn w społeczeństwach funkcjonuje bardzo szeroko rozumiana trzecia płeć. 

"Słownikowo rzecz ujmując, trzecia płeć to termin określający osoby, które nie są postrzegane zarówno przez siebie, jak i przez swoje społeczeństwo - ani jako mężczyźni, ani jako kobiety, Osoby te wznoszą się ponad reżim "płci" mający u podstaw genitalia i biologiczność. (...) Tworzą zintegrowane ze społeczeństwem unikatowe mikrokosmosy kulturowe, które z braku lepszych określeń nazywamy trzecią - albo czwartą, piątą itd. płcią. To jednak tylko techniczny, prowizoryczny termin. To jednak tylko techniczny, prowizoryczny termin.  Jak pisał filozof Kenneth Burke, "wybór słów jest wyborem świata" dlatego ja wolę używać nazw miejscowych, zakorzenionych lokalnie, w których jest zawarty głębszy, kulturowy sens." strona 11

I dlatego właśnie naprawdę warto wybrać się we wspólną podróż z autorem, w świat innych kultur, które potrafiły znaleźć miejsce dla osób należących do trzeciej płci i dać im możliwość rozwoju i życia w zgodzie z samym sobą. 

Waldemar Kuligowski - antropolog kulturowy, profesor nauk humanistycznych, pisarz. Jest profesorem zwyczajnym, kierownikiem Zakładu Antropologii Kulturowej UAM w Poznaniu. Jest też redaktorem naczelnym kwartalnika "Czas kultury" oraz autorem książek i publikacji z dziedziny antropologii. Dużo więcej informacji o profesorze Waldemarze Kuligowskim znajdziecie TUTAJ 

Ilustracje Marianna Sztyma

Książkę otrzymałam od Wydawnictwa Albus